آفتاب‌‌نیوز :
به گزارش نیویورک تایمز، شاید شما یکی از افراد بشردوستی باشید که به دنبال راهی برای کمک به مبارزه با ویروس کرونا هستید. شاید هم از آن دسته از افرادی هستید که امیدوارید بتوانید جزو اولین نفراتی باشید که واکسن آزمایشی را امتحان می‌کنید یا شاید جزو آن دو دسته از افراد نیستید و فقط به چند صد دلار پول نیاز دارید.
دلیل شما برای داوطلب شدن و زدن واکسن آزمایشی هر چه باشد، دانشمندان، متخصصان اخلاق زیستی و داوطلبان فعلی می‌گویند شرکت در آزمایش و زدن واکسن می‌تواند کاری مفید و معنی داری باشد، چراکه بدون حضور صدها هزار داوطلب هیچ واکسنی برای جهانیان وجود نخواهد داشت و تا دانشمندان آن را بر روی داوطلبان آزمایش نکنند، نمی‌توانند از صحت و امن بودن آن اطمینان حاصل کنند. اما ممکن است در صورت باخبرشدن از تعهدات و خطراتی که یک آزمایش به همراه دارد، تعجب کنید. ما درباره این موارد در این خبر به شما نکاتی را گفته‌ایم.
چگونه می‌توان در یک آزمایش شرکت کرد؟
تعدادی از سایت‌ها لیستی از آزمایشات واکسن کرونا را گذاشته‌اند. سایت شبکه پیشگیری کووید-19(Covid-19 Prevention Network) که توسط موسسه ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی در موسسه ملی بهداشت ایجاد شده است، به داوطلبان کمک می‌کند تا بتوانند در مطالعات مرحله 3 شرکت کنند.
به عنوان مثال شرکت مدرنا چندی پیش اعلام کرده بود به 30 هزار داوطلب برای انجام آزمایشات فاز سوم نیاز دارد. سایت "ClinicalTrials.gov" نیز لیستی از مطالعات واکسن کووید-19 در مراحل مختلف تهیه کرده است و "COVID Dash" نیز پورتالی است که توسط گروهی از پزشکان، متخصصان کارآزمایی بالینی و دانشجویانی که می‌خواهند افراد را به داوطلب شدن ترغیب کنند، مدیریت می‌شود. این پورتال همچنین یافته‌های مطالعاتی که در سراسر جهان انجام شده را نیز در اختیار کاربران قرار می‌دهد.
مراحل مختلف آزمایشات چگونه انجام می‌شود؟
سه مرحله اولیه در آزمایش واکسن وجود دارد. آزمایش فاز 1 بر روی ایمنی واکسن متمرکز است. اگر شرکت کنید ، احتمالاً جز اولین انسان‌هایی هستید که واکسن را امتحان می‌کنند. محققان در این فاز می‌خواهند ردیابی کنند که آیا واکسن بر روی شما تأثیر منفی مانند ایجاد تب یا سرگیجه دارد یا خیر . به طور معمول محققان پس از زدن هر دوز، افراد را از نزدیک تحت نظر قرار می‌دهند و سپس این افراد به مدت یک سال به صورت دوره‌ای چک خواهند شد.
در زمان دریافت واکسن، سازندگان واکسن نمی‌دانند که آیا واکسن مذکور از بیماری کووید-19 جلوگیری می‌کند یا خیر و حتی اگر جلوگیری کند، افراد شانس کمی برای دریافت مقدار مناسب واکسن دارند. آزمایشات فاز 1 برای برخی از داوطلبان جذاب است زیرا پزشکان بعضی اوقات می‌توانند به همه افراد اطمینان دهند که آیا آنها واکسن آزمایشی دریافت می‌کنند یا دارونما.
فاز 2 بزرگتر است و به طور معمول محققان بر روی چند صد نفر آزمایش انجام خواهند داد. در این مرحله، محققان هنوز در حال مشاهده عوارض جانبی هستند اما آنها همچنین به بررسی این موضوع که آیا واکسن آنها پاسخ ایمنی ایجاد می کند یا خیر نیز می‌پردارند.
فقط آزمایش فاز 3 به محققان اجازه می‌دهد تا آزمایش کنند که واکسن آنها درست عمل می کند یا خیر. آنها این آزمایش را با حضور ده‌ها هزار یا صدها هزار داوطلب آغاز می‌کنند و طی آن به نیمی از گروه یا دو سوم افراد واکسن می‌زنند و به بقیه یک دارونما می‌دهند. محققان فردی را در معرض ویروس کرونا قرار نمی‌دهند، اما سعی می کنند یک گروه به اندازه کافی بزرگ از افراد را که در مکان‌هایی زندگی می‌کنند که احتمال آلوده شدن آنها است، مورد آزمایش قرار دهند. آنها سپس ارزیابی می‌کنند که آیا واکسن میزان ابتلا به بیماری را کاهش داده یا از شدت بیماری در گروه آزمایشی کاهش داده است یا خیر. در واقع در هر مرحله از آزمایش هیچ تضمینی وجود ندارد که واکسنی که دریافت کرده‌اید از شما در برابر ویروس کرونا محافظت می‌کند یا خیر.
چه مقدار پول در ازای زدن واکسن خواهند پرداخت؟
مقدار پولی که در ازای زدن واکسن پرداخت خواهد شد، می‌تواند چند صد یا چند هزار دلار باشد. این میزان با توجه به دوره آزمایشی، متفاوت است.
سازمان دهندگان سعی می‌کنند از ایجاد انگیزه مالی جلوگیری کنند، بنابراین حتی اگر آنها بتوانند در ازای داوطلب شدن به افراد پول زیادی نیز بدهند، این کار را نمی‌کنند.
"آرتور ال کاپلان" (Arthur L. Caplan)، متخصص اخلاق زیستی گفت: اگر پول برای شما فوق العاده جذاب است، بهتر است مجددا به این موضوع فکر کنید. نگذارید مشکلاتتان شما را کور کند ، بخاطر نیاز مالی خود را در خطر نیندازید.
اگر به دلیل شرکت در آزمایشات بیمار شوم، چه کسی هزینه مراقبت از من را پرداخت می‌کند؟
گرچه ممکن است تصور کنید به این دلیل که واکسن آزمایشی یک شرکت به شما تزریق شده است در صورت بیماری شرکت تولیدکننده واکسن هزینه‌های مراقبت از شما را پوشش می‌دهد، اما دکتر کاپلان در این باره گفت: معمولاً آنها فقط متعهد به بازپرداخت شرکت بیمه شما می‌شوند.
وی گفت: اگر در آزمایشی صدمه دیده باشید، شرکت‌های بیمه به ندرت هزینه‌ای پرداخت می‌کنند؛ بنابراین در ابتدا و پیش از داوطلب شدن این سوالات را کامل بپرسید. در برخی موارد، ممکن است موسسه‌ای که آزمایشات را انجام می‌دهد یا صندوق کمک جهانی دولت ایالات متحده معروف به " Public Readiness and Preparedness Act"، این هزینه‌ها را پوشش دهد.
اگر بخواهم برای سرعت بخشیدن به آزمایشات به ویروس کرونا آلوده شوم، چه خواهد شد؟
در سراسر جهان قطعا بحث پرشوری در مورد این پرسش که "اگر بخواهم برای سرعت بخشیدن به آزمایشات به ویروس کرونا آلوده شوم، چه خواهد شد؟" به جریان خواهد افتاد. این نوع تحقیقات درباره واکسن "آزمایش چالش" (challenge trial) نامیده می‌شود که شامل زدن واکسن به داوطلبان و سپس قرار دادن آنها در معرض ویروس است تا ببینند آنها به ویروس آلوده می‌شوند یا خیر. این روش بحث برانگیز است زیرا کووید-19 هیچ درمانی ندارد و می‌تواند کشنده باشد. اما اگر چنین کاری انجام شود، ممکن است سرعت تحقیقات به طرز چشمگیری افزایش پیدا کند. در اواسط ماه جولای، دانشمندان دانشگاه آکسفورد اعلام کردند که به زودی جذب داوطلبان برای انجام چنین آزمایشی را آغاز می‌کنند. در ایالات متحده، تعداد انگشت شماری از تولیدکنندگان واکسن اعلام کرده‌اند که شاید این کار را انجام دهند.
اما چون این آزماش چالش‌هایی دارد، به همین دلیل برخی از کارشناسان قاطعانه با این آزمایشات مخالف هستند. اما اگر شما از این آزمایش نمی‌ترسید و می‌خواهید به پیشرفت علم کمک کنید ، سایت"Day Sooner 1"مردم را به ثبت نام در آزمایش‌های چالشی آینده دعوت می‌کند.
اخیرا اعلام شد واکسن کروناویروس شرکت فایزر/ بایو ان تک، مدرنا، دانشگاه آکسفورد و واکسن کشور روسیه سبب ایجاد ایمنی بالای 50 درصد در افراد می‌شود. اثربخشی واکسن کرونای شرکت "مُدرنا" بیش از 94 درصد و واکسن کرونای شرکت فایزر 90 درصد اعلام شد. بر اساس اعلام وزارت بهداشت روسیه، واکسن "اسپوتنیک وی"(Sputnik V) روسیه که برای مقابله و پیشگیری از ابتلا به بیماری کووید-19 طراحی شده است نیز 95 درصد موثر است. روز گذشته نیز اعلام شد واکسن کرونای دانشگاه آکسفورد 70 درصد مؤثر است.
در این بخش از خبر قصد داریم کمی درباره تاثیر این واکسن‌ها و نحوه نگهداری آنها و داوطلبانی که در آزمایشات این واکسن‌ها شرکت کرده‌اند، برایتان بگوییم.
واکسن کروناویروس شرکت فایزر/بایو ان تک
نتایج آزمایش فاز 3 واکسن کرونای شرکت آمریکایی "فایزر" امیدوارکننده بود، اما همچنان موانع بر سر راه عرضه عمومی این واکسن وجود دارد. شرکت‌های دارویی "فایزر"(Pfizer) و "بیو ان‌تک"(BioNTech) اولین داده‌های آزمایش مرحله سوم واکسن کووید-19 خود را اعلام و ادعا کردند این واکسن آزمایشی مبتنی بر "آر ان ای پیام رسان"(mRNA) بیش از 90 درصد در پیشگیری از بیماری علامت دار موثر واقع شده است. "آر ان ای پیام رسان"(mRNA) یک گروه مهم از RNA است که یک برنامه ژنتیکی را برای تولید یک محصول پروتئینی(پلی پپتید)، رمزگذاری(کدینگ) می‌کند. "mRNA" از یک الگوی دی ان ای، رونویسی(ساخته) می‌شود و اطلاعات کدینگ را به مکان‌های سنتز پروتئین یعنی ریبوزوم ها حمل می‌کند. در این مکان، آمینواسیدهای منتقل شده توسط آران آی ناقل(tRNA) با توجه به اطلاعات آورده شده توسط mRNA ترجمه می‌شوند(پروتئین ساخته می‌شود).
شرایط نگهداری
محققان این شرکت اعلام کرده‌اند دمای مورد نیاز برای نگهداری این واکسن دمای منفی 70 درجه سانتیگراد(منفی90 درجه فارنهایت) است. البته طبق استانداردهای پزشکی دمای منفی 70 درجه سانتیگراد درجه حرارت فوق العاده کمی نیست، چرا که بانک‌های اسپرم از نیتروژن مایع با نقطه جوش منفی 196 درجه سانتیگراد برای ذخیره سازی استفاده می‌کنند یا برای مثال در موارد سرمازیستی نیز اجساد را در دمای پایین به امید دستیابی به موفقیت پزشکی در آینده ذخیره می‌کنند.
واکسن کروناویروس شرکت مدرنا
شرکت داروسازی "مُدرنا" اعلام کرد فاز سوم آزمایشات این شرکت نشان می‌دهد که واکسن کرونای آنها بیش از 94 درصد در جلوگیری از کووید-19 مؤثر بوده است، این واکسن که دو دوز آن باید تزریق شود، روی 30 هزار داوطلب تست شده و تاکنون نتایج ایمنی داشته است.
شرکت مدرنا می‌گوید داده‌های آزمایش بالینی فاز سه یا مرحله سوم واکسن کووید-19 این شرکت نشان می‌دهد که این واکسن بیش از 94 درصد در جلوگیری از ابتلا به بیماری کووید-19 موثر است. نتیجه‌ای که "استفان بنسل"، مدیر عامل این شرکت آن را "تغییر دهنده بازی" نامیده است.
بررسی های آزمایش بالینی مرحله سوم، 95 مورد ابتلا به کووید-19 را در بین 30 هزار شرکت کننده در این آزمایش ارزیابی کرده است. "مدرنا" که واکسن خود را با همکاری انستیتوی ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی تولید کرده، می‌گوید که 90 مورد ابتلا به کووید-19 در گروه دارونما در مقابل پنج مورد در گروهی که این واکسن دو دوزه را دریافت کرده‌اند، مشاهده شده است و این یعنی اثربخشی این واکسن 94.5 درصد تخمین زده می‌شود. محققان اظهار کردند که هیچ نگرانی قابل توجهی در مورد ایمنی این واکسن وجود ندارد و افزود که واکسن به طور کلی ایمن است، چرا که اکثر عوارض جانبی در دریافت کنندگان این واکسن، برچسب خفیف یا متوسط دارد. این عوارض جانبی شامل درد در محل تزریق و بعد از تزریق دوز دوم، خستگی، درد عضلانی و سردرد است.
شرایط نگهداری
"مدرنا" می‌گوید این واکسن در دمای دو تا هشت درجه سانتیگراد که دمای یک یخچال خانگی استاندارد یا یک یخچال پزشکی است تا 30 روز پایدار باقی می‌ماند. همچنین تا 6 ماه در منفی 20 درجه سانتیگراد قابل نگهداری است و سالم می‌ماند. برای مقایسه باید گفت که واکسن "فایزر" برای نگهداری و جابجایی نیاز به دمای منفی 70 درجه سانتیگراد دارد. این واکسن همچنین توزیع گسترده‌تری در مقایسه با واکسن "فایزر" خواهد داشت و نیاز به رقیق سازی قبل از واکسیناسیون ندارد.
واکسن کروناویروس "دانشگاه آکسفورد"
یک آزمایش بزرگ نشان داده واکسن کرونا ویروس ساخته شده توسط دانشگاه آکسفورد 70 درصد از دچار شدن افراد به علائم کووید-19 جلوگیری می‌کند. این خبر در حالی اعلام شده که پیشتر دو شرکت فایزر و مدرنا از موثر بودن بیش از 90 درصدی واکسن کرونای خود خبر داده بودند. با این حال واکسن دانشگاه آکسفورد به مراتب ارزان‌تر است و ذخیره و دسترسی به آن در هر گوشه دنیا آسان‌تر از دو مورد واکسن دیگر است. بنابراین، اگر توسط نهادهای نظارتی تأیید شود، همچنان نقش مهمی در مقابله با بیماری همه گیر خواهد داشت. همچنین داده‌های آزمایش‌ها نشان می‌دهد زدن دوز کامل واکسن می‌تواند تا 90 درصد از بدن افراد محافظت کند. هنگامی که به داوطلبان دو دوز بالای واکسن تزریق شد میزان محافظت 62 درصد بود، اما هنگامی که در ابتدا دوز کم و سپس دوز بالا تزرق شد، این میزان به 90 درصد افزایش یافت.
شرایط نگهداری
این واکسن همچنین می‌تواند در دمای یخچال نگهداری شود که این به آن معناست که برخلاف واکسن های فایزر/بایو ان تک و مدرنا که باید در دمای بسیار سردتر نگهداری شوند، این واکسن می‌تواند در هر گوشه دنیا توزیع شود.
واکسن کروناویروس کشور روسیه
توسعه‌دهندگان واکسن کروناویروس روسیه موسوم به واکسن "اسپوتنیک وی" (Sputnik V) گفتند بر اساس تجزیه و تحلیل دوم میان دوره‌ای داده‌های آزمایش بالینی واکسن مذکور 95 درصد موثر است. وزارت بهداشت روسیه، مرکز تحقیقات دولتی گامالیا و صندوق سرمایه گذاری مستقیم روسیه(RDIF) در بیانیه‌ای اعلام کردند که این داده‌ها بر اساس داده‌های اولیه و 42 روز پس ازتزریق اولین دوز به داوطلبان به دست آمده است.
شرایط نگهداری
سایت بیزینس تودی چندی پیش اعلام کرد واکسن "اسپوتنیک وی" دولت روسیه برای انجام آزمایش مرحله 2 و 3 به هند فرستاده خواهد شد و هنگامیکه این واکسن به دست آنها برسد، این واکسن در دمای منفی 20 درجه سانتیگراد نگهداری خواهد شد.
قیمت واکسن‌ها
بر اساس توافقاتی که شرکت‌ها (فایزر و مدرنا) برای تهیه واکسن‌های خود با دولت ایالات متحده منعقد کرده‌اند، هزینه واکسن فایزر برای هر دوز حدود 20 دلار است، در حالی که این هزینه برای واکسن شرکت مدرنا 15 الی 25 دلار است. مقامات روسی نیز اعلام کرده‌اند زدن دو دوز از واکسن مذکور برای هر فرد در بازارهای بین‌المللی کمتر از 20 دلار هزینه خواهد داشت و برای شهروندان روسیه رایگان است. به گزارش بی بی سی، هزینه واکسن آکسفورد با قیمتی در حدود 3 پوند نیز بسیار کمتر از واکسن های فایزر (حدود 15 پوند) یا مدرنا (25 پوند) است.
حس و حال داوطلبین پس از زدن واکسن کروناویروس
واکسن کروناویروس شرکت "فایزر/بایو ان تک"
نخستین داوطلبانی که واکسن کرونای شرکت "فایزر" را دریافت کرده‌اند، اخیرا از حس و حال خود پس از دریافت واکسن مذکور گفته اند. شرکت در آزمایش بالینی یک واکسن می‌تواند لحظات ناخوشایندی را به همراه داشته باشد، خصوصاً اگر عوارض جانبی آن (صرف نظر از اینکه از دارو یا اثر دارونما ایجاد شده باشد) شدید باشد.
برخی از نخستین داوطلبانی که واکسن کووید-19 شرکت "فایزر" را تزریق کرده‌اند، تجربیات خود را با دیگران به اشتراک گذاشتند و اثرات این واکسن را با خماری و گیجی شدید مقایسه کرده‌اند. آنها عوارض جانبی دریافت این واکسن را همراه با سردرد، تب و درد عضلانی بسیار شبیه به بعد از مصرف مشروبات الکلی توصیف می‌کنند. آزمایشات مرحله سوم واکسن کووید-19 "فایزر" شامل بیش از 43 هزار و 500 نفر در 6 کشور مختلف جهان بوده است و به هیچ یک از آنها گفته نشده بود که واکسن واقعی یا دارونما به آنها تزریق شده است. با این حال برخی از داوطلبان معتقدند که به آنها داروی واقعی داده شده است که برخی از عوارض جانبی مانند سردرد و بدن درد و تب را احساس کرده‌اند.
"گلن دشیلدز" داوطلب مرد 44 ساله از آستین تگزاس ایالات متحده اظهار کرد که علائم پس از دریافت این واکسن، قابل مقایسه با علائم خماری شدید است، اما خیلی زود برطرف شده‌اند.
مقایسه دیگری که توسط داوطلبان انجام شده، نزدیک به تزریق واکسن آنفلوآنزا توصیف شده است که معمولاً در فصل پاییز انجام می‌شود.
"کری" از میسوری آمریکا می‌گوید که علائم او مانند علائمی است که عادت کرده بود بعد از تزریق واکسن آنفلوآنزا احساس کند. وی پس از اینکه در ماه سپتامبر برای اولین بار واکسن "فایزر" را تزریق کرد، احساس سردرد، تب و بدن درد را تجربه کرد و این علائم را بعد از تزریق دوم بیشتر احساس کرد.
گفتنی است که نه "دشیلز" و نه "کری" که نام خانوادگی خود را فاش نکرده اند، در واقع نمی‌دانند که داروی واقعی به آنها داده شده یا دارونما، زیرا همانطور که گفته شد این یک آزمایش دوسوکور بوده است.
هر چند "دشیلدز" کاملاً مطمئن است که واکسن به او تزریق شده است، زیرا بعد از آن آزمایش آنتی بادی داده که نتیجه آن مثبت شده است. به گزارش نیویورک پست، وی هنگامی که خبر موثر بودن 90 درصدی واکسن منتشر شد، بسیار هیجان زده شد.
واکسن کروناویروس شرکت "مدرنا"
"جک مورنینگ استار" (Jack Morningstar) دانشجوی 21 ساله از ایالت نیو انگلند آمریکا می‌گوید که یکی از داوطبان شرکت‌کننده در آزمایش واکسن کووید-19 شرکت "مُدرنا" بوده است. مورنینگ استار گفت: چند نفر از دوستانم هنگامی که در این باره با آنها صحبت کردم، به گونه‌ای به من نگاه کردند که انگار از یک سیاره دیگر آمده‌ام. مورنینگ استار که اهل کاریبو، ماین است هم اکنون دانشجوی دانشگاه کارولینای شمالی در چپل هیل است. او گفت در اوخر ماه سپتامبر وی یک دوز از واکسن کووید-19 شرکت مذکور را دریافت کرده است و یک ماه بعد نیز دوز دیگری به وی تزریق شده است. وی گفت: در تزریق دوم، کمی تب بالا داشتم و در محل تزریق نیز مقداری درد داشتم، اما من توانستم آن درد را با مصرف دو ایبوپروفن قطع کنم و در کل این درد خیلی شدید نبود.به دلیل این واکنش به تزریق دوم، مورنینگ استار می‌گوید که متقاعد شده است که او بخشی از گروه آزمایشی بوده است که واکسن اصلی کووید-19 مدرنا را دریافت کرده و به او دارونما زده نشده است.
او می‌گوید وقتی فرصت داوطلب شدن در این آزمایش برایش به وجود آمد، چند فرد در دانشگاهی که او تحصیل می‌کردند به کرونا مبتلا شده بودند، بنابراین او معتقد بود که احتمالاً دیر یا زود او نیز در معرض ویروس کرونا قرار می‌گیرد. مورنینگ استار گفت: من واقعاً هیچ نقطه ضعفی درباره این واکسن ندیدم، آنها همچنین هزینه مواد غذایی یک هفته من را نیز پرداخت کردند.
مورنینگ استار افزود: برای هر بار تزریق 50 دلار و برای هر بار که وی با آنها پس از آزمایش صحبت می‌کند یا پرسشنامه‌ای را پر می‌کند، چند دلار اضافی دریافت می‌کند. اگرچه او از پرداخت پول قدردانی می‌کند، اما مورنینگ استار می‌گوید که انگیزه اصلی او برای شرکت در آزمایش دانستن این مسئله است که او ممکن است در توقف بیماری همه‌گیر کووید-19 نقشی داشته باشد.
مورنینگ استار می‌گوید: اگر واکسن کووید-19 شرکت مُدرنا تأیید شود، سازمان دهندگان آزمایش دوباره با او تماس خواهند گرفت.
وی افزود: اگر معلوم شود او دارونما دریافت کرده است، وی در اولین صف دریافت کنندگان واکسن قرار خواهد گرفت.
واکسن کروناویروس "دانشگاه آکسفورد"
"دن مک آتیر" (Dan McAteer) یکی از افرادی است که واکسن کروناویروس آکسفورد را دریافت کرده است. او طی مصاحبه ای واکنش خود پس از شنیدن اینکه واکسن دانشگاه آکسفورد بیش از 90 درصد موثر است را بیان کرد. وی گفت بیشتر از آنکه خوشحال باشم، احساس آسودگی داشتم. این دانشجوی 23 ساله گفت هنوز نمی‌داند که آیا واکسن واقعی به او تزریق شده است یا دارونما، اما پیش بینی می‌کند که این اطلاعات به زودی فاش شود. یکی دیگر از داوطلبان آکسفورد که روز دوشنبه بی سر و صدا در حال جشن گرفتن بود، "سارا هرست" (Sarah Hurst) بود که گفت که از اینکه از زمان شرکت در اولین فاز از آزمایشات واکسن کرونا این دانشگاه در ماه ژوئن و زدن واکسن آنها تاکنون هیچ عوارض جانبی در خود مشاهده نکرده است، بسیار خوشحال است. او و مک آتر بر مزایای واکسن آکسفورد مانند نگهداری آن در دمای مناسب تاکید کردند.
واکسن کروناویروس "کشور روسیه"
درباره عوارض جانبی واکسن روسی که اثربخشی آن را 95 درصد اعلام کرده‌اند، فعلا چیزی گفته نشده است؛ اما چند ماه پیش خبرهایی مبنی بر عوارض جانبی خفیفی که داوطلبان پس از زدن واکسن به آن دچار شده بودند، منتشر شد. وزارت بهداشت روسیه پیشتر اعلام کرد از هر 7 داوطلبی که واکسن کروناویروس روسیه را دریافت کرده‌اند، یک نفر عوارض جانبی مانند ضعف و درد عضلانی ناشی از تزریق واکسن را گزارش کرده است. "میخائیل موراشکو"(Mikhail Murashko)، وزیر بهداشت روسیه در آن زمان گفت: بیش از 300 نفر از 40 هزار داوطلبی که برای واکسن کرونای این کشور درخواست کرده بودند، تاکنون واکسینه شده‌اند.تاس به نقل از موراشکو گفت: تقریبا 14 درصد از این افراد عوارض جانبی همچون ضعف و درد عضلانی و افزایش گاه به گاه دمای بدن به مدت 24 ساعت را اعلام کرده‌اند. موراشکو گفت که این علائم یک روز پس از اعلام کاهش یافته است.
